W obliczu rosnących globalnych napięć i niestabilności pytanie o zapewnienie bezpieczeństwa swoim bliskim staje się coraz bardziej palące. W Polsce, podobnie jak w innych krajach, widoczne jest zwiększone zainteresowanie budową prywatnych budowli ochronnych, w tym przydomowych schronów. Ta inwestycja w poczucie bezpieczeństwa rodzi jednak szereg pytań natury prawnej i formalnej. Czy budowa schronu zawsze wiąże się z koniecznością uzyskania pozwolenia na budowę? Obecne prawo budowlane jest w tej kwestii dynamiczne, a nadchodzące zmiany mają na celu znaczące ułatwienia.
Obowiązujące regulacje a projekty zmian
Zgodnie z obecnym stanem prawnym, budowa obiektu ochronnego, takiego jak schron, jest traktowana jako pełnoprawny obiekt budowlany. Oznacza to, że jego realizacja wymaga złożenia wniosku o pozwolenie na budowę wraz z kompletnym projektem budowlanym. Dokumenty takie należy przedstawić w lokalnym starostwie powiatowym lub w wydziale architektury urzędu miasta (w miastach na prawach powiatu). Jest to procedura, która, choć standardowa dla większych inwestycji, w przypadku niewielkich przydomowych schronów bywa postrzegana jako zbyt skomplikowana i czasochłonna.
Na szczęście perspektywa w tej kwestii rysuje się bardziej optymistycznie. Od dłuższego czasu trwają intensywne prace legislacyjne mające na celu uregulowanie kwestii budowy przydomowych schronów oraz przydomowych ukryć doraźnych. Projekt ustawy (tzw. nowelizacja prawa budowlanego) zakłada wprowadzenie znaczących nowych przepisów, które mają uprościć formalności związane z tego typu obiektami. Najważniejszą zmianą jest zamiar dodania ich do katalogu inwestycji zwolnionych z pozwolenia na budowę, choć z wymogiem zgłoszenia ich budowy.
Co to jest przydomowy schron i ukrycie doraźne?
Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy Prawo budowlane, wprowadzane są precyzyjne definicje, które mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia nowych regulacji.
- Przydomowy schron należy rozumieć jako wolnostojącą budowlę ochronną o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, o powierzchni użytkowej do 35 m², wyposażoną w urządzenia filtrowentylacyjne. Jej celem jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom budynków mieszkalnych jednorodzinnych przed skutkami zagrożeń militarnych, ekstremalnych zjawisk pogodowych i skażeń. Schron taki ma być zlokalizowany pod ziemią lub częściowo zagłębiony w gruncie.
- Przydomowe ukrycie doraźne należy rozumieć jako wolnostojącą budowlę ochronną o konstrukcji niehermetycznej, również o powierzchni użytkowej do 35 m², przeznaczoną do ochrony użytkowników budynków mieszkalnych jednorodzinnych przed zagrożeniami militarnymi i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Podobnie jak schron, ma być zlokalizowane pod ziemią lub częściowo zagłębione w gruncie.
Dzięki tym definicjom oraz proponowanemu ujęciu ich w katalogu inwestycji zwolnionych z pozwolenia, budowa przydomowych schronów i przydomowych ukryć doraźnych o powierzchni do 35 m² będzie możliwa bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę, wymagając jedynie zgłoszenia budowy do odpowiedniego organu. Należy zaznaczyć, że projekt dotyczy wyłącznie obiektów przy budynkach mieszkalnych jednorodzinnych; dla schronów o większej powierzchni lub poza obrębem posesji jednorodzinnych nadal najprawdopodobniej wymagana będzie decyzja o pozwoleniu na budowę.
Perspektywa nowego prawa budowlanego: co dalej z procesem legislacyjnym?
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji Prawa budowlanego, który ułatwia budowę przydomowych schronów. Zamiast uzyskiwać pozwolenie, wystarczy proste zgłoszenie wraz z podstawową dokumentacją, m.in. projektem zagospodarowania działki i projektem architektoniczno-budowlanym. Organ administracji ma 21 dni na ewentualny sprzeciw. Nowe przepisy wprowadzają także określone limity, co sprawia, że cała procedura staje się szybsza i bardziej dostępna dla właścicieli nieruchomości.
Wyposażenie schronu – klucz do skutecznej ochrony
Niezależnie od formalności związanych z budową przydomowych schronów, ich funkcjonalność zależy od odpowiedniego wyposażenia. Schron to nie tylko sama konstrukcja, ale również infrastruktura umożliwiająca przetrwanie w warunkach izolacji. Wartościowe wskazówki dotyczące wyposażenia można znaleźć w projekcie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (z dnia 1 lipca 2025 r.), które reguluje sposób przygotowania obiektów zbiorowej ochrony.
Poniżej przedstawiono listę kluczowych elementów, o których należy pamiętać przy wyposażaniu przydomowego schronu (lub nawet własnego mieszkania/domu w celu doraźnego schronienia).
- Woda i żywność: zapasy na co najmniej 14 dni (3 litry wody/osoba/dzień, suchy prowiant, konserwy),
- Apteczka: podstawowe środki opatrunkowe, odkażające, przeciwbólowe oraz indywidualne leki,
- Środki higieny osobistej: mydło, chusteczki, papier toaletowy, artykuły dla dzieci (pieluchy) i kobiet,
- Źródła światła: latarki z zapasowymi bateriami, świece (z zachowaniem ostrożności),
- Łączność: radio na baterie, powerbanki, naładowane telefony komórkowe,
- Odzież i komfort: ciepłe ubrania, koce, śpiwory, materace,
- Dokumenty: dowody osobiste, akty własności, ważne numery telefonów,
- Narzędzia: podstawowe narzędzia do drobnych napraw, otwieracze do puszek,
- Toaleta turystyczna: jeśli brak podłączenia do kanalizacji,
- Inne: gotówka, worki na śmieci, maski przeciwgazowe (jeśli schron znajduje się w strefie zagrożenia chemicznego).
| Rodzaj obiektu | Powierzchnia | Wymagane formalności (po nowelizacji) | Cel ochrony |
|---|---|---|---|
| Przydomowy schron | do 35 m² | Zgłoszenie budowy | Zagrożenia militarne, pogodowe, skażeń (konstrukcja hermetyczna) |
| Przydomowe ukrycie doraźne | do 35 m² | Zgłoszenie budowy | Zagrożenia militarne, pogodowe (konstrukcja niehermetyczna) |
| Schron (inny niż przydomowy do 35 m²) | powyżej 35 m² lub inny typ | Pozwolenie na budowę | W zależności od przeznaczenia |
Budowa przydomowego schronu bez pozwolenia – nowe przepisy prawa budowlanego 2025
Nowelizacja Prawa budowlanego rozszerzyła katalog obiektów możliwych do realizacji wyłącznie na zgłoszenie, bez konieczności uzyskiwania pozwolenia. Wśród nich znalazły się wolno stojące przydomowe schrony o powierzchni do 35 m² – budowle o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, wyposażone w systemy filtrowentylacyjne. Na zgłoszenie można wznosić także przydomowe ukrycia doraźne tej samej wielkości, lecz w wersji niehermetycznej.
